म्युच्युअल फंडमध्ये पैसे गुंतवणे म्हणजे फक्त पैसे टाकणे नव्हे, तर आपल्या भविष्यासाठी एक मजबूत पाया रचण्यासारखे आहे. अनेकदा लोकांना वाटते की जितके जास्त फंड्स घेऊ तितके चांगले, पण हे खरे नाही. उलट, जास्त फंड्समुळे गोंधळ वाढू शकतो आणि फायदा कमी होऊ शकतो. सामान्य गुंतवणूकदारांसाठी ४ ते ५ म्युच्युअल फंड पुरेसे असतात.
पोर्टफोलिओ बनवताना कोणत्या गोष्टी लक्षात घ्याल?
गुंतवणूक करण्यापूर्वी काही गोष्टींचा विचार करणे खूप महत्त्वाचे आहे:
तुमचे वय आणि आर्थिक परिस्थिती: तुम्ही किती वर्षांचे आहात, तुम्हाला किती पैसे गुंतवायचे आहेत आणि भविष्यात तुम्हाला पैशांची कधी गरज पडेल, याचा विचार करा.
किती काळ गुंतवणूक करणार आहात: तुम्ही कमी काळासाठी (उदा. १-२ वर्षे) गुंतवणूक करणार आहात की खूप लांबच्या काळासाठी (उदा. १० वर्षांपेक्षा जास्त)?
किती जोखीम घेऊ शकता? तुम्हाला जास्त परतावा हवा असेल तर जास्त जोखीम घ्यावी लागते. पण तुम्ही किती जोखीम घेऊ शकता हे आधी ठरवा.
फंडाचा खर्च (Expense Ratio): फंड व्यवस्थापनासाठी फंड कंपन्या काही शुल्क घेतात. हे शुल्क कमी असेल तर तुम्हाला जास्त फायदा होतो.
कर (Tax) कसा लागेल: तुमच्या गुंतवणुकीवर कर कसा लागेल याची माहिती घ्या.
फंड निवडताना काय पाहाल?
एकदा तुमची आर्थिक उद्दिष्ट्ये स्पष्ट झाली की, फंड निवड प्रक्रिया सुरू होते.
१. कंपन्यांच्या आकारानुसार वैविध्य (Market Cap Diversification):
शेअर बाजारात कंपन्या त्यांच्या आकारानुसार तीन मुख्य गटांमध्ये विभागल्या जातात:
लार्ज-कॅप (Large-cap): या मोठ्या कंपन्या असतात, ज्या सहसा जास्त स्थिर असतात.
मिड-कॅप (Mid-cap): मध्यम आकाराच्या कंपन्या, ज्यात वाढीची चांगली क्षमता असते.
स्मॉल-कॅप (Small-cap): लहान कंपन्या, ज्यात जास्त वाढ होण्याची शक्यता असते, पण जास्त जोखीमही असते.
तुमची गुंतवणूक फक्त एकाच प्रकारच्या फंडात नसावी. तिन्ही प्रकारच्या फंड्समध्ये थोडी-थोडी गुंतवणूक करणे चांगले असते, विशेषतः जर तुम्ही दीर्घकाळासाठी गुंतवणूक करत असाल आणि जोखीम घेण्यास तयार असाल. यामुळे वेगवेगळ्या वेळी वेगवेगळ्या कंपन्या चांगली कामगिरी करतात, त्यामुळे तुमचा परतावा संतुलित राहतो. फ्लेक्सी-कॅप फंड्स हे एक चांगला पर्याय आहेत, कारण ते आपोआप या तिन्ही प्रकारांमध्ये गुंतवणूक करतात.
२. गुंतवणुकीची पद्धत (Investment Style):
म्युच्युअल फंड वेगवेगळ्या पद्धतींनी गुंतवणूक करतात:
व्हॅल्यू (Value): स्वस्त वाटणाऱ्या, पण चांगल्या कंपन्यांमध्ये गुंतवणूक.
ग्रोथ (Growth): ज्या कंपन्यांचा नफा वेगाने वाढत आहे, अशा कंपन्यांमध्ये गुंतवणूक.
मोमेंटम (Momentum): ज्या कंपन्यांचे शेअर वाढत आहेत, अशा कंपन्यांमध्ये गुंतवणूक.
बाजार कधी कसा वागेल हे कोणीही सांगू शकत नाही. त्यामुळे तुमच्या पोर्टफोलिओमध्ये या तिन्ही पद्धतींचे मिश्रण असल्यास बाजारातील कोणत्याही परिस्थितीमध्ये तुमचा पोर्टफोलिओ संतुलित राहू शकतो.
३. जोखीम घेण्याच्या क्षमतेनुसार पोर्टफोलिओ:
जास्त जोखीम घेणारे (Aggressive Investors): जर तुम्ही तरुण असाल आणि जास्त जोखीम घेऊ शकत असाल, तर तुम्ही मिड-कॅप, स्मॉल-कॅप आणि काही विशेष क्षेत्रातील (Thematic) फंड्समध्ये जास्त गुंतवणूक करू शकता. पण लक्षात ठेवा, यात मोठा कालावधी लागतो.
मध्यम जोखीम घेणारे (Moderate Investors): जर तुम्ही मध्यम जोखीम घेऊ इच्छिता, तर तुम्ही मल्टी-कॅप फंड्स निवडू शकता. तुमच्या पोर्टफोलिओमध्ये लार्ज-कॅपचा वाटा जास्त (उदा. ६५%) आणि मिड-कॅप व स्मॉल-कॅपचा वाटा कमी (उदा. २५-३०%) असू शकतो.
कमी जोखीम घेणारे (Low Risk Investors): जर तुम्ही निवृत्तीच्या जवळ असाल किंवा जास्त जोखीम घेऊ इच्छित नसाल, तर तुमचे पैसे सुरक्षित ठेवणे महत्त्वाचे आहे. अशावेळी तुम्ही जास्त करून लार्ज-कॅप फंड्समध्ये गुंतवणूक करा आणि मिड-कॅप व स्मॉल-कॅप फंड्स टाळा. बॅलन्स्ड ॲडव्हान्टेज फंड्स देखील तुमच्यासाठी एक चांगला पर्याय आहेत.
कोणत्या चुका टाळाव्यात?
पोर्टफोलिओ बनवताना काही सामान्य चुका टाळणे महत्त्वाचे आहे: नवीन फंड आले म्हणून लगेच गुंतवणूक करू नका.
फक्त सध्या चांगला परतावा देणाऱ्या फंडात पैसे टाकू नका. फंडाची सातत्यपूर्ण कामगिरी (Consistency) पाहणे जास्त महत्त्वाचे आहे.
पोर्टफोलिओमध्ये खूप जास्त फंड्स ठेवू नका (उदा. १५-२५ स्कीम). यामुळे पोर्टफोलिओ व्यवस्थापित करणे कठीण होते. ५-६ फंड पुरेसे आहेत.
थोडक्यात, म्युच्युअल फंड पोर्टफोलिओ बनवणे ही एक विचारपूर्वक केली जाणारी प्रक्रिया आहे. ती फक्त जास्त फंड्स खरेदी करण्यापुरती मर्यादित नाही. तुमची उद्दिष्ट्ये, जोखीम घेण्याची क्षमता आणि योग्य वैविध्य यांचा विचार करूनच पोर्टफोलिओ तयार केल्यास दीर्घकाळात तुम्हाला चांगला परतावा मिळण्याची शक्यता वाढते.
(वरील लेखातील माहिती ही मार्गदर्शनपर दिली आहे. प्रत्यक्ष गुंतवणूक करताना गुंतवणूक सल्लागाराशी संपर्क करा)
